واید شدن اسپرد چیست؟ + 7 دلیل واید شدن اسپرد در فارکس

در این مقاله به شکلی جامع و تخصصی پدیده‌ی واید شدن اسپرد را در بازارهای مالی بررسی می‌کنیم. هدف این است که درک کنیم چرا اسپرد افزایش پیدا می‌کند، چه تاثیری بر معاملات دارد و چگونه می‌توان در چنین شرایطی از سرمایه محافظت کرد. آیا میتوان گفت واید شدن اسپرد از تخلفات بروکر است یا اینکه یک اتفاق همیشگی در بازار است، در ادامه کامل متوجه خواهیم شد.

واید شدن اسپرد چیست؟

زمانی که فاصله بین قیمت خرید و فروش یا همان اسپرد به‌طور غیرعادی زیاد می‌شود، می‌گوییم اسپرد واید (Spread Widening) شده است. در چنین وضعیتی هزینه معامله بالا می‌رود و تریدر برای رسیدن به نقطه سود، باید حرکتی بزرگ‌تر از معمول را از بازار بگیرد. اسپرد (Spread) به زبان ساده، اختلاف میان قیمت خرید (Bid) و قیمت فروش (Ask) یک دارایی است. این فاصله در واقع هزینه معامله است که تریدرها هنگام ورود یا خروج از بازار پرداخت می‌کنند.

به عنوان مثال، اگر قیمت خرید یک جفت ارز ۱.۲۰۰۰ و قیمت فروش آن ۱.۲۰۰۲ باشد، اسپرد برابر با ۲ پیپ است. در بازار فارکس این مقدار بسیار ناچیز است، اما در مواقع خاص ممکن است به‌طور محسوسی افزایش یابد. در حساب‌هایی با اسپرد ثابت (Fixed Spread)، این فاصله تغییر نمی‌کند. اما در حساب‌هایی با اسپرد شناور (Floating Spread)، مقدار اسپرد بسته به شرایط بازار، میزان نقدینگی و نوسانات قیمت متغیر است و ممکن است در شرایط خاص به‌طور چشمگیری افزایش پیدا کند.

دلایل واید شدن اسپرد

افزایش ناگهانی اسپرد ناشی از مجموعه‌ای از عوامل فاندامنتال و تکنیکال است. مهم‌ترین دلایل واید شدن اسپرد در فارکس عبارت‌اند از:

• کمبود نقدینگی؛
• افزایش نوسانات قیمت؛
• انتشار اخبار و رویدادهای اقتصادی مهم؛
• زمان رول اور؛
• حجم پایین معاملات در یک نماد خاص؛
• تغییر سشن‌های معاملاتی و ساعات پایانی بازار؛
• شرایط غیرعادی بازار.

در ادامه به توضیحات بیشتر درباره این دلایل خواهیم پرداخت:

کمبود نقدینگی

یکی از مهم‌ترین دلایل واید شدن اسپرد، کاهش نقدینگی در بازار است. زمانی که حجم معاملات کم می‌شود یا تعداد خریداران و فروشندگان کاهش می‌یابد، اجرای سفارش‌ها دشوارتر می‌شود. در چنین شرایطی، بروکرها و تامین‌کنندگان نقدینگی برای جبران ریسک خود فاصله بین قیمت خرید و فروش را افزایش می‌دهند. به عنوان مثال، در ساعات پایانی بازار یا هنگام تغییر سشن‌های معاملاتی، به‌دلیل کاهش مشارکت فعالان، نقدینگی کم شده و اسپرد به شکل محسوسی بالا می‌رود. این اتفاق در جفت‌ارزهای فرعی یا دارایی‌های با حجم پایین بسیار محسوس‌تر است.

افزایش نوسانات قیمت

نوسانات شدید قیمتی یکی دیگر از عوامل مهم در گسترش اسپرد است. زمانی که قیمت‌ها به سرعت تغییر می‌کنند، پیش‌بینی جهت حرکت بازار دشوار می‌شود و بروکرها برای جلوگیری از ضرر ناشی از حرکات ناگهانی قیمت، اسپرد را افزایش می‌دهند. برای مثال، در زمان‌های بحران مالی یا رویدادهای ژئوپلیتیک، نوسانات به‌شدت بالا می‌رود و کارگزاران برای محافظت از خود در برابر لغزش قیمت (Slippage) و اجرای سفارش‌های نامطلوب، اقدام به واید کردن اسپرد می‌کنند. در واقع، هرچه عدم‌قطعیت در بازار بیشتر شود، هزینه معامله نیز افزایش می‌یابد.

انتشار اخبار و رویدادهای اقتصادی مهم

زمان انتشار داده‌های کلان اقتصادی مانند نرخ بهره، تورم، نرخ بیکاری یا تولید ناخالص داخلی (GDP)، بازار با واکنش‌های سریع و پیش بینی ناپذیر روبه‌رو می‌شود. در چنین لحظاتی، حجم بالایی از سفارش‌ها به‌طور هم‌زمان وارد بازار می‌شود و نقدینگی واقعی به‌طور موقت کاهش می‌یابد. این مسئله باعث می‌شود بروکرها اسپرد را برای کنترل ریسک و جلوگیری از ضرر افزایش دهند. به همین دلیل، در دقایق منتهی به انتشار اخبار مهم، اغلب شاهد واید شدن اسپرد هستیم. تریدرهای حرفه‌ای در این بازه زمانی از انجام معاملات جدید اجتناب می‌کنند.

زمان رول اور

رول‌اور زمانی است که معاملات از روز جاری به روز بعد منتقل می‌شوند. در این فرآیند در بازار فارکس، اختلاف نرخ بهره بین بانک‌های مختلف بر هزینه نگهداری پوزیشن‌ها تاثیر می‌گذارد. در لحظات نزدیک به زمان رول‌اور، نقدینگی کاهش می‌یابد و تامین‌کنندگان نقدینگی برای پوشش هزینه‌های اضافی یا ریسک انتقال شبانه، اسپرد را افزایش می‌دهند. بنابراین، معامله‌گرانی که در حوالی زمان رول‌اور فعال هستند، باید انتظار اسپرد بالاتر و حتی لغزش قیمت را داشته باشند.

حجم پایین معاملات در یک نماد خاص

وقتی حجم معاملات در یک دارایی یا جفت‌ارز خاص پایین است، عمق دفتر سفارشات (Order Book Depth) کاهش می‌یابد. این یعنی سفارش‌های خرید و فروش در قیمت‌های نزدیک به هم کمتر هستند و کوچک‌ترین سفارش می‌تواند قیمت را به‌طور قابل توجهی جابه‌جا کند. در چنین شرایطی، برای جبران ریسک نقدینگی، اسپرد افزایش می‌یابد. این پدیده در جفت‌ارزهای عجیب یا توکن‌های کم‌معامله در بازار کریپتو به‌وفور دیده می‌شود. به زبان ساده، هرچه فعالیت در یک نماد کمتر باشد، هزینه ورود و خروج از آن بازار بیشتر می‌شود.

تغییر سشن‌های معاملاتی و ساعات پایانی بازار

بازار فارکس و سایر بازارهای جهانی در چند سشن مختلف (آسیا، اروپا، آمریکا) فعالیت می‌کنند. هنگام تغییر سشن‌ها یا در ساعات پایانی روز معاملاتی، تعداد معامله‌گران فعال کاهش یافته و در نتیجه نقدینگی افت می‌کند. این کاهش نقدینگی باعث می‌شود بروکرها اسپرد را افزایش دهند تا ریسک نوسانات ناگهانی را کنترل کنند. به عنوان مثال، پس از بسته شدن بازار نیویورک و قبل از باز شدن بازار توکیو، اغلب شاهد اسپردهای بالاتر هستیم. حتی در بازار کریپتو که به‌صورت ۲۴ ساعته فعال است، در ساعات کم‌حجم (مثلا نیمه شب) اسپرد وایدتر می‌شود.

شرایط غیرعادی بازار

در شرایط خاص و غیرمنتظره مانند بحران‌های مالی جهانی، جنگ‌ها، تصمیمات ناگهانی دولت‌ها یا حتی تعطیلات بانکی گسترده، اسپرد ممکن است به‌شدت افزایش یابد. در این مواقع، نقدینگی بازار به‌سرعت خشک می‌شود، خریداران محتاط‌تر عمل می‌کنند و فروشندگان حاضر به ارائه قیمت‌های نزدیک نیستند. به عنوان نمونه، در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ یا در زمان فروپاشی برخی بانک‌های بزرگ، اسپرد بسیاری از دارایی‌ها چند برابر شد. چنین شرایطی با بی‌ثباتی روانی و ترس بازار همراه است و تا زمانی که اعتماد و نقدینگی بازگردد، اسپرد در سطح بالایی باقی می‌ماند.

تاثیر نقدینگی بازار بر اسپرد

نقدینگی (Liquidity) به معنی سرعت و سهولت خرید و فروش یک دارایی بدون ایجاد تغییر چشمگیر در قیمت آن است. هرچه نقدینگی بیشتر باشد، اسپرد کمتر است؛ زیرا خریداران و فروشندگان بیشتری در بازار حضور دارند. در بازارهایی مثل فارکس، به‌ویژه در جفت‌ارزهای اصلی مانند EUR/USD یا GBP/USD، نقدینگی بسیار بالا است و اسپرد در پایین‌ترین سطح خود قرار دارد. اما در جفت‌ارزهای فرعی یا اگزوتیک (مانند USD/ZAR یا EUR/TRY)، به دلیل حجم معاملات کمتر، اسپرد به‌مراتب بالاتر است.

در مقابل، در بازارهای با نقدینگی پایین، مثل برخی سهام کوچک یا ارزهای دیجیتال جدید، اسپردها ممکن است چند برابر شوند. در چنین شرایطی حتی یک سفارش با حجم متوسط می‌تواند قیمت بازار را به‌طور قابل‌توجهی جابه‌جا کند. بروکرها نیز در زمان کاهش نقدینگی برای پوشش ریسک خود و جبران هزینه اجرای سفارش‌ها، اسپرد را افزایش می‌دهند. در واقع، کاهش نقدینگی به معنی افزایش ریسک برای کارگزار است و این ریسک از طریق بالا بردن اسپرد به تریدر منتقل می‌شود.

بررسی واید شدن اسپرد در فارکس و کریپتو

پدیده‌ی واید شدن اسپرد در بازار فارکس و کریپتو شباهت‌هایی دارد اما از نظر شدت و علت با یکدیگر تفاوت دارند. در بازار فارکس که بزرگ‌ترین بازار مالی جهان است، حجم معاملات بسیار بالاست و همین باعث می‌شود اسپرد در بیشتر مواقع ثابت و پایین بماند. با این حال، در جفت‌ارزهای فرعی و عجیب، به دلیل کاهش نقدینگی، اسپرد ممکن است به‌شدت افزایش یابد.

ارزهای دیجیتال در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) اغلب با کمبود نقدینگی مواجه‌اند. همین امر باعث می‌شود حتی سفارش‌های کوچک نیز باعث تغییرات قابل‌توجه در قیمت شوند. به همین دلیل، اسلیپیج و واید شدن اسپرد در این بازار بسیار رایج‌تر است. در بازار کریپتو عواملی مانند ضعف عمق دفتر سفارشات (Order Book)، تفاوت قیمت بین صرافی‌ها، حجم پایین معاملات و رفتار هیجانی کاربران، همگی در افزایش اسپرد نقش دارند.

نحوه مدیریت ریسک واید شدن اسپرد در فارکس

مدیریت ریسک در زمان اسپرد بالا برای هر تریدری مهم است. برای کاهش آسیب‌های ناشی از اسپرد گسترده، رعایت چند اصل ضروری است. ابتدا باید از سفارشات Limit Order استفاده شود تا ورود به بازار تنها در قیمت از پیش تعیین‌شده انجام گیرد. این کار از لغزش قیمت جلوگیری می‌کند. همچنین، انتخاب زمان مناسب معامله اهمیت زیادی دارد؛ بهتر است در ساعات فعال بازار (مانند هم‌پوشانی سشن لندن و نیویورک) معامله انجام شود که نقدینگی بالاتر است.

قرار دادن حد ضرر (Stop Loss) یکی دیگر از نکات مهم است. بسیاری از تریدرها بدون در نظر گرفتن اسپرد، حد ضرر خود را تنظیم می‌کنند و در نتیجه با کوچک‌ترین واید شدن اسپرد از معامله خارج می‌شوند. در نهایت، باید از معامله در زمان‌های پرنوسان یا هنگام اعلام اخبار مهم خودداری کرد و بروکرهای معتبر با اسپرد پایین انتخاب شوند. در بازار کریپتو نیز بهتر است سفارش‌های بزرگ به چند بخش کوچک‌تر تقسیم شوند تا تأثیر اسلیپیج کمتر شود.

واید شدن اسپرد در زمان اخبار اقتصادی

زمان انتشار داده‌های اقتصادی یکی از پرتنش‌ترین لحظات برای هر بازار مالی است. در چند دقیقه قبل و بعد از اعلام خبر، اسپرد به‌سرعت افزایش می‌یابد.

اخباری مانند تغییر نرخ بهره بانک‌های مرکزی، خبر NFP، نرخ تورم، تولید ناخالص داخلی یا تصمیمات سیاسی بزرگ می‌توانند بازار را دچار شوک کنند. در این شرایط، سرعت ثبت سفارش‌ها بالا می‌رود، نوسانات شدید می‌شود و عملاً نقدینگی کاهش پیدا می‌کند.

در نتیجه، بروکرها برای حفظ تعادل و جلوگیری از ضررهای ناشی از اسلیپیج اسپرد را واید می‌کنند. در این زمان حتی اجرای دستورهای معاملاتی نیز ممکن است با تاخیر انجام شود. به همین دلیل، بسیاری از تریدرهای حرفه‌ای ترجیح می‌دهند در زمان اعلام خبرهای مهم از ورود به بازار خودداری کنند یا حجم معاملات خود را کاهش دهند.

آیا همه بروکرها اسپرد را افزایش می‌دهند؟

بله، تقریبا تمام بروکرها در زمان نوسانات شدید بازار، اسپرد را افزایش می‌دهند. اما مقدار و نحوه‌ی این افزایش بین آن‌ها متفاوت است. بروکرهای Market Maker که خود بازار را برای مشتری شبیه‌سازی می‌کنند، اسپرد را به دلخواه تنظیم می‌کنند و در برخی موارد ممکن است برای سود بیشتر آن را افزایش دهند. در مقابل، بروکرهای ECN و STP اسپرد واقعی بازار را نمایش می‌دهند و شفاف‌تر عمل می‌کنند. توصیه می‌شود تریدرها از بروکرهایی استفاده کنند که تحت نظارت نهادهای رگولاتوری معتبر (مانند FCA، ASIC یا CySEC) فعالیت دارند تا از دستکاری اسپرد جلوگیری شود.

نحوه جلوگیری از ضرر هنگام واید شدن اسپرد در فارکس

برای کاهش خطر زیان در زمان اسپرد بالا، رعایت چند نکته ساده ولی بسیار موثر است:

• از معامله در زمان‌های خبری پرریسک خودداری کنید.
• در نظر گرفتن اسپرد در نقطه ورود و خروج یکی از مهم‌ترین اصول مدیریت ریسک است.
• استفاده از سفارش Limit به‌جای Market باعث می‌شود معامله فقط در قیمت مورد نظر اجرا شود.
• به کمک اندیکاتور اسپرد وضعیت لحظه‌ای بازار را بررسی کنید و در زمان افزایش ناگهانی اسپرد از ورود به پوزیشن جدید پرهیز کنید.

آیا معامله در زمان اسپرد بالا منطقی است؟

خیر، معامله در زمانی که اسپرد زیاد است هزینه ورود به بازار به‌شدت بالا می‌رود. تریدر باید منتظر حرکت بزرگی در قیمت بماند تا حتی به نقطه سر‌به‌سر برسد.

برای اسکالپرها که با سودهای کوچک سروکار دارند، اسپرد بالا می‌تواند تمام مزیت استراتژی را از بین ببرد. همچنین در چنین شرایطی، احتمال فعال شدن حد ضررها بدون تغییر واقعی در قیمت بازار بسیار بیشتر می‌شود. در نتیجه، منطقی‌تر است که در زمان آشفتگی بازار یا افزایش غیرعادی اسپرد، از انجام معاملات خودداری شود یا حجم آن به حداقل برسد تا سرمایه حفظ شود.

خلاصه مقاله واید شدن اسپرد چیست

واید شدن اسپرد در فارکس برخلاف تصور برخی معامله‌گران تازه‌کار، افزایش ناگهانی آن لزوما نشانه‌ی تخلف یا دستکاری از سوی بروکر نیست، بلکه در بیشتر مواقع نتیجه‌ی مستقیم شرایط بازار است؛ شرایطی مانند کاهش نقدینگی، نوسانات شدید قیمت یا انتشار اخبار اقتصادی تاثیرگذار. در واقع، اسپرد بازتابی از میزان اطمینان و پایداری بازار است. زمانی که بازار آرام و نقدینگی بالا باشد، اسپردها ثابت و پایین هستند؛ اما وقتی عدم‌قطعیت افزایش می‌یابد و رفتار معامله‌گران هیجانی می‌شود، هزینه‌ی انجام معاملات نیز بالا می‌رود. این سازوکار باعث می‌شود ریسک کارگزاران کنترل شود و تعادل میان خریداران و فروشندگان حفظ گردد.