مرکز فارکس کجاست و چرا همه معامله‌گران باید آن را بشناسند؟

فارکس بزرگترین و نقدشونده‌ترین بازار مالی در جهان است. حجم معاملات روزانه این بازار به چندین تریلیون دلار می‌رسد و از این نظر حتی از بازار اعتبار (Credit Market) نیز پیشی می‌گیرد. این بازار هیچ مرکز فیزیکی مشخص یا وب‌سایت رسمی واحدی ندارد، چرا که ذاتا غیرمتمرکز (Decentralized) بوده و معاملات آن خارج از چارچوب بورس‌های متمرکز، یعنی به‌صورت OTC (Over-the-Counter) انجام می‌شود. در ادامه بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.

مرکز فارکس کجاست؟

فارکس یک مکان فیزیکی مشخصی ندارد، زیرا فارکس بازاری غیرمتمرکز و خارج از بورس (OTC) است که معاملات آن از طریق یک شبکه جهانی از بانک‌ها، موسسات مالی، بروکرها و بازارسازها انجام می‌شود. با این حال از نظر مرکز عملیاتی و حجم معاملات، شهر لندن در بریتانیا مهم‌ترین قطب فارکس محسوب می‌شود و بیشترین سهم از گردش مالی جهانی را در اختیار دارد، به‌طوری که بسیاری از نرخ‌های مرجع ارزها عملا بر اساس قیمت‌های بازار لندن شکل می‌گیرند.

ماهیت غیرمتمرکز بازار فارکس

بازار فارکس یک ساختار جهانی و غیرمتمرکز برای مبادله ارزهای بین‌المللی است که در آن نرخ تبدیل ارزها به‌طور مداوم بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. برخلاف بازار سهام، هیچ نهاد مرکزی برای کنترل یا تسویه معاملات وجود ندارد و همین ویژگی، هسته اصلی عملکرد فارکس را شکل می‌دهد. معاملات در این بازار به صورت OTC انجام می‌شود؛ به این معنا که خرید و فروش ارز مستقیم بین طرفین معامله، شامل بانک‌ها، بروکرها و بازارسازها صورت می‌گیرد. در نتیجه، نه بورس مرکزی واحدی وجود دارد و نه اتاق پایاپای متمرکزی که همه معاملات از آن عبور کند.

در عمل، فارکس یک شبکه ارتباطی جهانی از بانک‌ها، موسسات مالی و مراکز داده است که از طریق سیستم‌های الکترونیکی به یکدیگر متصل هستند. این شبکه به‌صورت شبانه‌روزی و بدون توقف (به‌جز تعطیلات آخر هفته) فعال است و قیمت‌ها به‌طور لحظه‌ای میان بازیگران بازار تبادل می‌شود. از پیامدهای این ساختار غیر متمرکز وجود قیمت‌های متعدد برای یک جفت‌ارز است. نرخ‌ها بسته به بانک، بازارساز یا منطقه جغرافیایی ممکن است اندکی تفاوت داشته باشند، اما به دلیل فرآیند آربیتراژ، این اختلاف‌ها بسیار ناچیز و کوتاه‌مدت هستند.

قطب‌های جغرافیایی و مراکز اصلی تجارت فارکس

با وجود غیرمتمرکز بودن فارکس، حجم معاملات به‌طور طبیعی در برخی مناطق مالی جهان متمرکز شده است. این مراکز به‌عنوان لنگرهای عملیاتی بازار شناخته می‌شوند و نقش مهمی در تداوم فعالیت ۲۴ ساعته بازار دارند.

در این میان، لندن جایگاه بی‌رقیبی دارد. بریتانیا و بخصوص شهر لندن بزرگترین مرکز جغرافیایی معاملات فارکس در جهان محسوب می‌شود و در آوریل ۲۰۲۵ حدود ۳۷.۸٪ از کل حجم معاملات جهانی در این منطقه انجام شده است. به همین دلیل، نرخ بسیاری از ارزها در بازارهای جهانی عملا بر اساس قیمت‌های بازار لندن سنجیده می‌شود.

پس از لندن، نیویورک در ایالات متحده در جایگاه دوم قرار دارد. همچنین شهرهای سنگاپور، هنگ کنگ و توکیو به‌عنوان مراکز مهم آسیایی، نقش قابل‌توجهی در گردش شبانه‌روزی بازار دارد.

ساختار عملیاتی و سشن‌های معاملاتی فارکس

به دلیل پراکندگی جغرافیایی مراکز مالی، فارکس به‌صورت پیوسته و ۲۴ ساعته در پنج روز کاری هفته فعال است. این چرخه از یکشنبه ساعت ۲۲:۰۰ به وقت جهانی (UTC) با آغاز فعالیت بازار سیدنی شروع می‌شود و تا جمعه ساعت ۲۲:۰۰ UTC با بسته شدن سشن نیویورک ادامه دارد.

برای ساده‌سازی تحلیل رفتار بازار، معامله‌گران فارکس فعالیت جهانی را به چهار سشن معاملاتی اصلی تقسیم می‌کنند که هر یک نماینده یک منطقه اقتصادی بزرگ هستند.در جدول زیر به بررسی این سشن‌‌های معاملاتی می‌پردازیم:

نکته مهم در ساختار سشن‌ها، همپوشانی زمانی آن‌ها است. در این بازه‌ها، هم‌زمان چند مرکز بزرگ فعال هستند که باعث افزایش چشمگیر نقدینگی و نوسانات بازار می‌شود. مهم‌ترین همپوشانی، بین سشن لندن و نیویورک رخ می‌دهد؛ بازه‌ای که بیشترین حجم معاملات روزانه و قوی‌ترین حرکات قیمتی در آن شکل می‌گیرد.

شرکت‌کنندگان اصلی در بازار فارکس

فارکس از مجموعه‌ای متنوع از بازیگران تشکیل شده که هرکدام در سطح و با هدف متفاوتی فعالیت می‌کنند و همین تنوع، عمق و پویایی بازار را تضمین می‌کند. بازیگران فارکس عبارتند از:

• بازار بین‌بانکی (Interbank Market): شامل بزرگترین بانک‌های تجاری و موسسات مالی جهان است. معاملات در این سطح بسیار بزرگ بوده و گاه به صدها میلیون دلار می‌رسد. این بخش حدود ۵۱٪ از کل حجم معاملات فارکس را شامل می‌شود.
• بانک‌های مرکزی: نقش تعیین‌کننده‌ای در بازار دارند. این نهادها با مدیریت نرخ بهره، سیاست‌های پولی و ذخایر ارزی، سعی می‌کنند ثبات اقتصادی کشور خود را حفظ کنند و در صورت لزوم، از طریق مداخله مستقیم اقدام به خرید یا فروش ارز می‌کنند.

• شرکت‌های تجاری بین‌المللی: برای پرداخت هزینه کالاها و خدمات فرامرزی به فارکس وابسته‌اند و بخش مهمی از تقاضای واقعی ارز را ایجاد می‌کنند.
• شرکت‌های مدیریت سرمایه: و صندوق‌های بزرگ سرمایه‌گذاری نیز از این بازار برای پوشش ریسک و تسویه معاملات اوراق بهادار خارجی استفاده می‌کنند.
• معامله‌گران خرد: قرار دارند که از طریق بروکرها به بازار دسترسی پیدا می‌کنند. اگرچه سهم آن‌ها نسبت به بانک‌ها کمتر است، اما تا سال ۲۰۱۰ تخمین زده می‌شد که معاملات خرد حدود ۱۰٪ از معاملات نقدی روزانه بازار را تشکیل دهد.
• شرکت‌های غیربانکی تبادل ارز: خدمات پرداخت و تبدیل ارز را برای اشخاص و شرکت‌ها فراهم می‌کنند. این شرکت‌ها درگیر معاملات سفته‌بازانه نیستند و تمرکز آن‌ها بر تحویل واقعی ارز است.

خلاصه مقاله مرکز فارکس کجاست

بازار فارکس ذاتا غیرمتمرکز است یعنی ساختمان مشخص یا یک وب‌سایت رسمی واحد ند؛ بلکه یک شبکه جهانی OTC از بانک‌ها، موسسات مالی و معامله‌گران است.

با این حال، از نظر مرکز ثقل عملیاتی و جغرافیایی، لندن در بریتانیا نقش محوری دارد و با در اختیار داشتن ۳۷.۸٪ از حجم معاملات جهانی، به‌عنوان مهم‌ترین قطب فارکس شناخته می‌شود. فعالیت پیوسته این بازار میان سیدنی، توکیو، لندن و نیویورک باعث شده فارکس به‌صورت ۲۴ ساعته در پنج روز هفته فعال باشد و بیشترین نقدینگی و نوسان در زمان همپوشانی سشن‌های اصلی، مخصوصا لندن و نیویورک، شکل بگیرد.

سوالات متداول

در ادامه به سوالات پرتکراری که برای شما ایجاد شده پاسخ کامل خواهیم داد.

آیا غیرمتمرکز بودن فارکس باعث ریسک بیشتر نسبت به بورس‌ها می‌شود؟

غیرمتمرکز بودن به خودی خود به معنای ریسک بیشتر نیست، اما باعث می‌شود کیفیت اجرا و شفافیت قیمت‌ها تا حد زیادی به بروکر و تامین‌کننده نقدینگی وابسته باشد؛ بنابراین انتخاب بروکر معتبر اهمیت بالایی دارد.

آیا امکان دستکاری قیمت‌ها در فارکس وجود دارد؟

در سطح کلان و بازار بین‌بانکی، دستکاری قیمت عملا امکان‌پذیر نیست، اما در سطح بروکرهای ضعیف یا غیر رگوله، احتمال دستکاری اسپرد یا اجرای سفارش وجود دارد.

چرا برخی جفت‌ارزها فقط در ساعات خاصی نوسان بالایی دارند؟

زیرا نقدینگی و حجم معاملات هر جفت‌ارز به سشن‌های معاملاتی مرتبط با ارزهای آن وابسته است و در زمان فعالیت مراکز مالی مربوطه افزایش می‌یابد.

آیا معامله در ساعات کم‌نقدینگی فارکس منطقی است؟

معمولا خیر، زیرا در این ساعات اسپردها افزایش یافته و حرکات قیمتی می‌تواند غیرقابل پیش بینی و پرریسک باشد.

آیا معامله‌گران خرد به قیمت واقعی بازار دسترسی دارند؟

معامله‌گران خرد به قیمت‌های تجمیع‌شده از بازار بین‌بانکی دسترسی دارند که توسط بروکر ارائه می‌شود و معمولا اختلاف آن با قیمت واقعی بسیار ناچیز است، به‌شرط آنکه بروکر معتبر باشد.