نویسنده:
معاملات فارکس از دیدگاه شرعی همیشه مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاه های مختلفی درباره سازگاری آن با اصول مالی اسلامی وجود دارد. برخی این معاملات را به دلیل وجود بهره و ابهام در قراردادها نادرست می دانند، درحالی که گروهی دیگر بر این باورند که با رعایت شرایط خاص، می‌توان معاملات قابل قبولی انجام داد. در این مقاله ابعاد مختلف این موضوع از جمله شفافیت قراردادها و مالکیت دارایی بررسی می‌شود تا معامله گران با شناخت بیشتر تصمیم بگیرند.
بله، برخی از علما و فقهای اسلامی فارکس را به دلیل وجود ربا، معامله‌های بدون پشتوانه و سودهای غیر واقعی حرام می‌دانند، بخصوص در صورت استفاده از لوریج و معاملات شبانه که منجر به پرداخت بهره می‌شود. از سوی دیگر، اگر معاملات به صورت واقعی و بدون دخالت در ربا و بهره‌برداری از پول قرضی انجام شود، برخی نیز آن را حلال می‌دانند.
ترید در فارکس ذاتا حرام نیست، اما شرایط آن می‌تواند باعث حرام شدن شود. اگر معاملات با رعایت اصول شرعی انجام شود، مثل پرهیز از بهره (ربا)، معاملات واقعی و داشتن مالکیت بر دارایی معامله‌شده، برخی مراجع آن را جایز می‌دانند. اما استفاده از لوریج با بهره شبانه (سواپ)، قراردادهای بدون تحویل واقعی یا معاملات صرفا سوداگرانه می‌تواند آن را غیر شرعی یا حرام کند.
برخی علما معاملات فارکس را با اصول شرعی ناسازگار دانسته و به دلایل مختلف آن را نادرست می‌دانند.
در ادامه، به مهم ترین این دلایل پرداخته شده است:
در ادامه تمامی دلایل را بررسی می کنیم:
بسیاری از حساب های معاملاتی در فارکس شامل بهره شبانه هستند که به ازای نگه داشتن معاملات باز در طول شب، کارگزاری آن را دریافت می‌کند. این مورد از دیدگاه شرعی، ربا محسوب شده و معامله را نادرست می‌کند.
در بسیاری از قراردادهای فارکس، معامله گران مالکیت واقعی بر دارایی ندارند و صرفا در خرید و فروش قراردادی شرکت می‌کنند. این مساله باعث ایجاد غرر (عدم شفافیت در معامله) می‌شود که در شرع ناپذیرفتنی است.
استفاده از معاملات پرریسک، اهرم های بالا و نوسان گیری کوتاه مدت به دلیل داشتن شباهت به شرط بندی، از دید برخی علما با قمار مقایسه می‌شود.
در بسیاری از معاملات فارکس، خرید و فروش واقعی انجام نمیشود، بلکه افراد تنها روی تغییر قیمت‌ها معامله می‌کنند. برخی این نوع دادوستد را معامله صوری می‌دانند که شرعا قابل قبول نیست.
برخی علما باور دارند که کارگزاری‌ها ممکن است در قیمت‌گذاری و اجرای معاملات نقش داشته باشند. این مساله باعث می‌شود که شرایط معامله برای همه افراد برابر نباشد و غش در معامله اتفاق بیفتد که از دیدگاه شرعی نادرست است. برای اینکه بیشتر متوجه این موضوع شوید به مقاله دستکاری بازار فارکس مراجعه کنید.
معاملات لوریج دار در فارکس به دلیل احتمال وجود ربا در این روش باعث حرام دانستن فارکس میباشد، چون کارگزاری ها ممکن است مبلغی اضافه برای این اعتبار دریافت کنند.
علاوه بر این، برخی از این معاملات به دلیل نداشتن مالکیت واقعی دارایی و وابستگی به قرارداد های اعتباری، از دیدگاه بعضی فقها جایز نیستند. با این حال، اگر این معاملات بدون دریافت سود اضافی انجام شوند و شرایط قراردادها مشخص باشد، برخی دیدگاه های فقهی آن را قابل قبول می دانند. بررسی شرایط قراردادهای اعتباری و آگاهی از دیدگاه های شرعی مختلف، به معامله گران کمک می‌کند تا تصمیم بهتری بگیرند.
از نظر شرعی، تفاوت اصلی بین معاملات فارکس و قمار در نیت، روش و چارچوب قانونی آن‌هاست. معاملات فارکس اگر با رعایت قوانین اسلامی مانند عدم وجود ربا، شفافیت در قرارداد و مالکیت واقعی انجام شود، می‌تواند حلال باشد.
در مقابل، قمار مبتنی بر شانس و بدون تحلیل منطقی است و همیشه یکی از طرفین ضرر می‌کند بدون مبادله واقعی. در اسلام، هرگونه معامله‌ای که بر پایه غرر (ابهام) یا ضرر یک‌طرفه باشد، ممنوع است. برای مطالعه بیشتر به مقاله آیا فارکس قمار است؟ مراجعه کنید.
بر اساس فتوای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، مبادله ارزی با ارز دیگر که هم‌جنس نیستند، در صورتی که منع قانونی نداشته باشد، اشکالی ندارد و سود حاصله نیز حلال است. با این حال، اگر کارگزاران به معامله‌گر اعتبار دهند و این اعتبار به‌عنوان قرض همراه با دریافت سود باشد، چنین معامله‌ای صورت شرعی ندارد و حرام است.
در فقه اهل سنت، حکم معاملات فارکس بسته به شرایط آن متفاوت است. اگر معاملات در چارچوب شرعی مانند تحویل فوری ارزها (تسلیم و تسلم) و بدون بهره (ربا) انجام شود، برخی از علمای اهل سنت آن را جایز می‌دانند. اما اگر شامل معاملات ربوی، اهرم‌های مبتنی بر قرض با بهره یا خرید و فروش صوری باشد، بسیاری از علمای اهل سنت آن را حرام می‌دانند.
آیت‌الله سیستانی معامله در فارکس را در صورتی که همراه با ربا، شرط‌بندی یا معاملات صوری باشد، جایز نمی‌داند. ایشان تاکید دارد که معاملات باید واقعی، شفاف و بدون بهره انجام شوند. بنابراین فعالیت در فارکس تنها در صورت رعایت کامل شرایط شرعی مجاز است.
از نظر آیت‌الله مکارم شیرازی، فعالیت در بازار فارکس به‌طور کلی جایز نیست؛ زیرا معاملات آن واقعی نبوده و اغلب جنبه صوری یا ربوی دارند. ایشان معتقد است اگر خرید و فروش ارز بدون قبض و اقباض واقعی یا همراه با شرط سود باشد، حرام است. بنابراین، ترید در فارکس از دیدگاه ایشان اشکال شرعی دارد مگر در موارد خاص با رعایت کامل شرایط شرعی.
حساب های اسلامی در بروکرهای فارکس برای معامله گرانی طراحی شده‌اند که مایلند معاملات خود را بدون پرداخت نرخ بهره شبانه انجام دهند. این حساب‌ها مطابق با اصول شرعی بوده و هزینه ای تحت عنوان سواپ (Swap) برای نگهداری موقعیت‌های باز در شب در نظر نمی گیرند.
معاملات فارکس از دیدگاه فقهی با بررسی عواملی مانند بهره، شفافیت قراردادها و مالکیت دارایی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. برخی فقها به دلیل وجود بهره و شباهت برخی روش های معاملاتی به شرط بندی، آن را نادرست می دانند، درحالی که برخی دیگر با ارائه حساب های بدون سود و رعایت شرایط مشخص، آن را پذیرفتنی می‌دانند. کشورهای اسلامی نیز قوانین متفاوتی برای این بازار تعیین کرده اند برخی فعالیت آن را محدود کرده و برخی دیگر با شرایط خاص مجاز دانسته اند. در نهایت، بررسی شرایط قراردادها و رعایت اصول مالی اسلامی، برای معامله گران اهمیت زیادی دارد.
امتیاز خود به این مطلب را ثبت کنید
دیدگاه شما بعد از تایید در سایت نمایش داده خواهد شد
نظرات حاوی الفاظ رکیک، توهین، شماره تلفن و موبایل، آدرس ایمیل، عقاید سیاسی، نام بردن از مسئولین و امثالهم تایید نمیشود.
هنوز کسی نظری ثبت نکرده!