تاریخ به روز رسانی:
۱۴۰۴/۲/۹کشورها برای مقابله با مشکلات اقتصادی و حفظ ثبات مالی، نیاز به همکاری و پشتیبانی بینالمللی دارند. یکی از نهادهایی که برای این هدف به‌وجود آمده، صندوق بینالمللی پول (IMF) است. در این مقاله با عملکرد و اهمیت این سازمان جهانی به زبان ساده آشنا می‌شویم.
صندوق بینالمللی پول (International Monetary Fund) یک نهاد مالی بینالمللی است که بر ثبات نظام پولی جهانی نظارت دارد و از مهم‌ترین آژانس‌های سازمان ملل متحد به شمار می‌رود. دفتر اصلی این سازمان در شهر واشنگتن دیسی در کشور آمریکا قرار دارد و امروزه ۱۹۰ کشور عضو IMF هستند که هر کدام از این کشورها نماینده‌ای در هیئت اجرایی دارند. هدف اصلی صندوق، تقویت همکاری‌های پولی بینالمللی، ایجاد ثبات در نظام‌های ارزی و کمک به کشورهایی است که با کسری تراز پرداخت‌ها مواجه‌اند. اگرچه صندوق بینالمللی پول زیر نظر شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل فعالیت می‌کند، اما به عنوان سازمانی مستقل عمل می‌نماید و این ارتباط بیشتر جنبه تشریفاتی دارد.
IMF در سال ۱۹۴۵ بعد از پایان جنگ جهانی دوم، به عنوان بخشی از توافق سیستم برتون وودز (Bretton Woods system) تشکیل شد. ایده تاسیس صندوق در کنفرانس برتون وودز در ژوئیه ۱۹۴۴ مطرح شد و این نهاد رسما در سپتامبر 1947 فعالیت خود را آغاز کرد. در آن زمان، کشورهای زیادی به دنبال راهی بودند تا از جنگ های مالی و بحران های بزرگ جلوگیری کنند. یکی از تصمیم هایی که در برتون وودز گرفته شد این بود که ارزش پول کشورها باید به شکل ثابت و قابل تبدیل باشد که در آن زمان، دلار آمریکا به عنوان پول اصلی جهان انتخاب شد و هر اونس طلا معادل ۳۵ دلار آمریکا بود.
در سال ۱۹۸۸، تعداد اعضای صندوق بینالمللی پول به ۱۵۱ کشور رسیده بود. طبق توافق‌نامه‌های صندوق، کشورهای عضو موظف بودند نرخ ارز خود را در حدود نوسان ۱+ درصد نسبت به ارزش اسمی تعیین‌شده حفظ کنند. این ارزش اسمی بر اساس دلار آمریکا بود که خود به صورت ثابت به طلا مرتبط بود. تا اکتبر سال ۲۰۱۹، تعداد اعضای صندوق به ۱۸۹ کشور افزایش یافته است.
در دسامبر ۱۹۷۱، کشورهای عضو گروه ۱۰ در نشست موسسه اسمیتسونین در واشینگتن بر سر تعیین «ارزش‌های محوری» جدید برای ارزها توافق کردند تا نوسان دلار آمریکا در محدوده ۱۰ درصد با مجاز بودن نوسان ۲.۵ درصد حفظ شود. هر کشور عضو موظف بود سهمیه‌ای به صندوق پرداخت کند که شامل ۲۵ درصد به صورت طلا و ۷۵ درصد به صورت پول رایج ملی بود و این سهمیه‌ها طی زمان چندین بار افزایش یافته‌اند.
تا سال ۱۹۸۷، مجموع سهمیه‌های صندوق به حدود ۹۰ میلیارد دلار (حق برداشت مخصوص) رسید. منابع مالی صندوق برای رفع مشکلات موقتی تراز پرداخت‌ها و تثبیت نرخ ارز کشورهای عضو استفاده می‌شود. سهمیه هر کشور تعیین‌کننده میزان وام قابل دریافت و حق رأی آن در صندوق است. در اوایل دهه ۸۰ میلادی، حق رأی آمریکا نزدیک به ۲۲ درصد و جامعه اقتصادی اروپا حدود ۲۷ درصد بود که با توجه به نیاز به ۸۵ درصد آرا برای تصویب تصمیمات مهم، این دو قدرت عملاً حق وتو در صندوق داشتند.
کشورهای عضو در صورت مواجهه با کسری موقت در تراز پرداخت‌های خود می‌توانند ارز مورد نیاز را از صندوق دریافت کنند، مشروط بر اینکه آن را ظرف سه تا پنج سال بازپرداخت نمایند. همچنین، اعضایی که دچار کسری شده‌اند، موظف به همکاری و مشورت با صندوق برای بهبود وضعیت تراز پرداخت‌های خود هستند.
از اهداف IMF می توان به موارد زیر اشاره داشت:
با سرانجام رساندن موارد فوق بسیاری از مشکلات اقتصادی و فاندامنتال کشورها برطرف می شود.
در IMF هر کشور بسته به مقدار پولی که به این سازمان پرداخت کرده (که به آن سهمیه می‌گویند) حق رای دارد. علاوه بر این، هر کشور یک مقدار رای پایه هم دارد که برای همه کشورها یکسان است. یعنی کشورها هم به خاطر سهمیه خود و هم عضویتشان حق رای دارند. برای هر ۱۰۰ هزار واحدی از پول مخصوصی به نام SDR (که مخفف Special Drawing Rights است) کشور یک رای دارد. این واحد پولی خاص فقط در بین بانک‌های مرکزی کشورها و IMF استفاده می‌شود. مدیریت صندوق بینالمللی پول از سپتامبر ۲۰۱۹ بر عهده کریستالینا جورجیوا است.
SDR یا حق برداشت ویژه یک نوع پول بینالمللی است که توسط IMF ساخته شده تا کشورها بتوانند در مواقع ضروری از آن استفاده کنند.
این پول واقعی نیست که مردم بتوانند با آن خرید کنند، ولی بانک‌های مرکزی کشورها می‌توانند با آن مبادله انجام دهند و آن را به ارزهای دیگر تبدیل کنند.
تعداد اعضای صندوق بینالمللی پول (IMF) در سال ۲۰۲۵ بین ۱۹۰ تا ۱۹۱ کشور گزارش شده است:
طبق سایت رسمی IMF، این نهاد اکنون دارای ۱۹۱ کشور عضو است. همچنین برخی منابع معتبر دیگر مانند ویکی‌پدیا و Investopedia، عدد ۱۹۰ کشور را برای سال ۲۰۲۵ اعلام کرده‌اند. احتمال تفاوت در آمار می‌تواند ناشی از مسئله‌هایی نظیر عضویت‌هایی مانند کوزوو (که عضو سازمان ملل نیست اما عضو IMF است) یا تغییرات بسیار اخیر باشد. به این ترتیب، بهترین تخمین بیانگر این است که صندوق بینالمللی پول در حال حاضر حدود ۱۹۱ کشور عضو دارد.
با بررسی بیشتر می توان به این موضوع پی برد که IMF در سه بخش اصلی فعالیت دارد:
در ادامه به بررسی بیشتر موارد ذکر شده می‌پردازیم:
IMF در فارکس برای نظارت از کشورها اطلاعات اقتصادی زیادی جمع‌آوری می‌کند، سپس با تحلیل این اطلاعات، گزارشی منتشر می‌کند که در آن آینده اقتصاد کشورها و جهان را پیش‌بینی می‌کند. این گزارش‌ها به دولت‌ها کمک می‌کند تا تصمیمات اقتصادی بهتری بگیرند. سه گزارش مهمی که IMF منتشر می‌کند، این‌ها هستند:
IMF جهت ظرفیت سازی به کشورها آموزش می‌دهد و به آن‌ها کمک فنی می‌کند تا بتوانند سیستم‌های اقتصادی‌شان را بهتر کنند. مثلا آموزش می‌دهد چگونه آمار اقتصادی بگیرند، چگونه بودجه تنظیم کنند یا چگونه سیستم مالیاتی خود را بهبود دهند که این آموزش‌ها باعث می‌شود کشورها بتوانند بهتر با مشکلات اقتصادی روبه‌رو شوند.
یکی از مهم‌ترین وظایف IMF دادن وام به کشورهایی است که دچار بحران مالی شده‌اند. این وام‌ها معمولا برای زمانی است که کشورها دیگر پول کافی ندارند تا واردات انجام دهند، بدهی‌های خود را بپردازند یا ارز ملی خود را حفظ کنند اما این وام‌ها معمولا شرایطی هم دارند. کشورهایی که وام می‌گیرند، باید برنامه‌هایی برای بهبود اقتصاد خود انجام دهند. به این برنامه‌ها، برنامه‌های تعدیل ساختاری می‌گویند. مثلا شاید لازم باشد دولت هزینه‌های خود را کم کند یا یارانه‌ها را کاهش دهد.
این شرایط گاهی مورد انتقاد قرار می‌گیرند، چون بعضی‌ها می‌گویند باعث فشار بیشتر روی مردم فقیر می‌شود یا باعث می‌شود کشورها استقلال اقتصادی نداشته باشند.
پول IMF از سهمیه‌هایی که کشورها پرداخت می‌کنند تامین می‌شود، هر کشور براساس بزرگی اقتصادش سهمیه بیشتری دارد. برای مثال، آمریکا چون بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا را دارد، بزرگ‌ترین سهمیه را هم دارد و بیشترین رای را در تصمیم‌گیری‌ها دارد.
صندوق بین المللی پول برای حفظ ثبات مالی جهانی و توازن تراز پرداخت‌ها فعالیت می‌کند، اما بانک جهانی بر توسعه اقتصادی و کاهش فقر در کشورهای در حال توسعه تمرکز دارد.
در صورت علاقه می‌توانید OMO در فارکس چیست را مطالعه کنید.
صندوق بینالمللی پول (IMF) یک سازمان بینالمللی مهم است که با ۱۹۰ کشور عضو همکاری می‌کند. این سازمان تلاش می‌کند تا به ثبات اقتصاد جهانی، رشد کشورها و کاهش فقر کمک کند. IMF با ارائه گزارش‌های اقتصادی، مشاوره، آموزش و همچنین اعطای وام به کشورها، نقش بزرگی در اقتصاد جهان دارد و با اینکه هدف‌های آن خوب است، اما گاهی به دلیل شرایط سختی که برای وام‌ها تعیین می‌کند، با انتقادهایی هم روبه‌رو می‌شود.
در این بخش به سوالات پرتکرار پاسخ خواهیم داد:
مقر صندوق بینالمللی پول (IMF) در واشینگتن دیسی، ایالات متحده آمریکا مستقر است.
نام اختصاری صندوق بینالمللی پول IMF است که برگرفته از عبارت International Monetary Fund میباشد.
امتیاز خود به این مطلب را ثبت کنید
دیدگاه شما بعد از تایید در سایت نمایش داده خواهد شد
نظرات حاوی الفاظ رکیک، توهین، شماره تلفن و موبایل، آدرس ایمیل، عقاید سیاسی، نام بردن از مسئولین و امثالهم تایید نمیشود.
هنوز کسی نظری ثبت نکرده!